Veel Nederlanders gebruiken jiujitsu als verzamelnaam, maar BJJ en traditionele jujutsu verschillen flink in regels, doel en training. Deze gids maakt het onderscheid scherp en helpt je de juiste gym en stijl te kiezen, vandaag nog.
Het is belangrijk om te weten wat mensen precies bedoelen met jiujitsu, want in Nederland wordt de term zowel voor Braziliaans jiu-jitsu als voor traditionele jujutsu gebruikt. Dat veroorzaakt verwarring bij het kiezen van een gym, een gi of een wedstrijd. Hier krijg je een nuchtere uitleg van de echte verschillen, zodat je trainingskeuzes direct beter worden.
Waarom De Naam Ertoe Doet In De Dojo En Op De Mat
Als je in Nederland zegt dat je “jiu-jitsu” traint, krijg je van de ene persoon een knikje van een BJJ’er en van de ander een verhaal over oude jujutsu-scholen met kata, atemi en ontwapening. Het punt is: die naam stuurt verwachtingen in de dojo én op de mat. Eerlijk gezegd heb ik zelf ooit een proefles geboekt bij “jiujitsu” en stond ik ineens in een les met ukemi-drills en staande controletechnieken, terwijl ik dacht dat we meteen zouden rollen. Voor mij als BJJ’er voelt dat als een compleet andere tak van sport.
Braziliaans Jiu-Jitsu Versus Traditionele Jujutsu
Voor zover ik weet loopt de lijn van Braziliaans jiu-jitsu via Kodokan judo, met Mitsuyo Maeda als de spil, en in Brazilië werd “jiu-jitsu” gewoon de naam voor wat wij nu BJJ noemen. De focus verschoof gaandeweg naar grondwerk, guard, sweeps en submissions. In de gym betekent dat: veel sparren vanaf de knieën, guard-retention, frames bouwen, en posities als mount en back control uitmelken. Ik denk dat het was in mijn eerste jaar dat ik leerde hoe bepalend gripfighting op de grond is; elke kleine hoekverandering opent ruimte voor een choke of armbar.
Traditionele jujutsu is ouder en vooral breder. Daar zie je staande controle, off-balancing (kuzushi-achtig), polsklemmen, soms atemi en zelfs basis-ontwapeningen. Het lijkt me dat het curriculum per school verschilt, maar de rode draad is een zelfverdedigingscontext. Minder tijd in open guard, meer in het verstoren van balans, beheersen van het staande clinchmoment, en korte ketens die direct controle geven. In Nederlandse budo-kringen kom je dat behoorlijk vaak tegen, zeker bij verenigingen die naast judo ook jujutsu-docenten hebben.
Waarom De Naam Verwarring Geeft
In Nederland en internationaal zeggen mensen vaak “jiu-jitsu” terwijl ze BJJ bedoelen. Dat is niet per se fout; in het Braziliaanse jargon is dat letterlijk hetzelfde. Maar als jij een gym binnenloopt omdat je het verschil tussen BJJ en jiujitsu wilt ervaren, dan wil je geen misverstand. Sommige sportscholen adverteren met “jiujitsu” en geven feitelijk BJJ-training met sparren, puntensystemen en competitiestructuur. Andere bedoelen juist traditionele jujutsu met minder live sparren en meer partnerdrills. Vraag dus altijd naar de regels, posities en wedstrijdfocus van de les: werken jullie met guard en points, of ligt de nadruk op staande controle en neutralisatie? Dat is wel handig om vooraf te weten.
Als ik het me goed herinner, kreeg ik ooit als antwoord: “We doen beide.” Klinkt mooi, maar in de praktijk vraagt elk systeem om andere trainingsritmes. BJJ vraagt veel herhalen van situaties onder druk, jujutsu legt vaker accenten op timing in het eerste contactmoment. Maar neem het van mij niet aan; ga voelen wat er gebeurt op de mat, echt waar.
- BJJ is sportgericht met duidelijke puntensystemen.
- Jujutsu is een zelfverdedigingstraditie met een breder arsenaal.
- In de praktijk gebruiken veel gyms “jiu-jitsu” als korte naam voor BJJ.
Straks ga ik dieper in op wat de regels en het doel van de sport precies sturen, want daar zit een groot deel van de strategische keuzes verscholen. Maar dat is weer een ander verhaal.
Waarom De Naam Ertoe Doet In De Dojo En Op De Mat
Wat Bepaalt Het Doel
Als we in de dojo “BJJ” zeggen, doelen we op een sport met een helder wedstrijdkader: je zoekt dominante posities en werkt naar een submission. In een partij denk je constant in ketens: takedown of guard pull, controle opbouwen, druk zetten, afmaken. In traditionele jujutsu is het doel vaker neutralisatie: staande controle, balansbreuk, klemmen die iemand direct sturen of stoppen, en indien nodig atemi om een opening te creëren. Dat voelt anders. Je ziet minder lange guard uitwisselingen en meer nadruk op instap, off-balancing en korte, efficiënte grijpen. Eerlijk gezegd merk je dat al in de eerste minuten van een les: het tempo, de afstand en de intentie zijn anders.
Waarom dat relevant is in de praktijk? Omdat het je keuzes richting geeft tijdens sparren en drills: wat probeer je te scoren, of juist te voorkomen?
Typische BJJ-regels
- Punten voor sweep, pass, mount en back control; takedowns tellen mee, maar grondcontrole weegt zwaarder.
- Reaping en bepaalde klemmen zijn beperkt op lagere banden; leglocks en nekcranks worden vaak gefaseerd vrijgegeven.
- Submissions beslissen de match; zo niet, dan tellen punten of een scheidsrechtersbeslissing.
Train wat je gaat testen, test wat je traint.
In wedstrijd-BJJ sturen die regels je richting guardspel, frames, underhooks en gecontroleerde escapes. Je accepteert soms een takedown om meteen een sweep te jagen, omdat je weet dat de guard in dit spel een wapen is. In jujutsu-lessen die ik heb meegedraaid, als ik het me goed herinner, werd juist vroeg druk gezet op balansbreuk en staande klemmen om iemand niet eens comfortabel naar de grond te laten komen. Dat is wel handig als de context zelfverdediging is.
Competitieversus Realisme
Het punt is: regels sturen gedrag, en gedrag vormt je skillset. In BJJ leer je bijvoorbeeld bewust tempo te wisselen vanuit half guard, omdat dat in veel partijen de sleutel is tegen zware passers. Je ontwikkelt timing voor de turtle om weg te komen zonder rug te geven, en je leert wanneer je een advantage “pakt” door bijna te passeren. Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat die microbeslissingen ons in Nederland zo fanatiek maken over positiespecifieke sparring; we willen die scenario’s tot in de details voelen.
Jujutsu-drills leggen de lat anders: veel aandacht voor kuzushi, korte ketens die direct controle opleveren, ook staand, en vaak een snelle switch naar escort- of ontsnappingsroutes. Minder vrije sparring in sommige scholen, meer scenario’s. Dat kan iemand die uit BJJ komt eerst frustreren, want je mag niet altijd “doorrollen” naar de bekende guard. Nou, dat is precies het punt: je traint het doel dat bij de naam hoort.
Voor zover ik weet verschuift de grens soms, afhankelijk van de school en het examenprogramma, maar neem het van mij niet aan en vraag je trainer waarom een bepaalde instap of break wordt gekozen. Straks duiken we dieper in techniek en trainingscultuur, want daar vallen nog meer puzzelstukjes op hun plek — maar dat is weer een ander verhaal.
Waarom De Naam Ertoe Doet In De Dojo En Op De Mat
Eerlijk gezegd merk je het verschil tussen BJJ en jujutsu al in de eerste vijf minuten van een les. De naam van de stijl zet de toon voor hoe je traint, hoe je keuzes maakt en zelfs welke fouten je acceptabel vindt. Ik weet niet hoe jij erover denkt, maar in Nederlandse gyms zie je dat meteen aan de warming-up en het eerste technisch blok.
De Technische Kern
- BJJ: guardvariaties, guard retention, passing systemen, positiespel, pressure en submissions. Veel positiespecifieke sparring.
- Jujutsu: staande ingangen, klemmen aan de slagboom, off-balancing, control-flow naar grond of ontsnapping, minder vrije sparring in sommige scholen.
Bij BJJ leef je in de guard. Denk aan De La Riva, K-guard, X-guard; elke variant heeft z’n eigen gripstructuur en exit naar back takes of leg entanglements. Als ik het me goed herinner deden we laatst rondes vanuit half guard: boven moest een knee slice of bodylock-pass kiezen, onder speelde knee shield en underhook-oorlogen. Dat soort blokken van zes minuten, zoiets als “start in side control, escape of afmaken”, bouwen je timing en weerstand op. Het punt is: het positiespel is een ruggengraat, niet alleen een stap op weg naar een worp.
Jujutsu voelt anders. Daar begin je vaker staand met een duidelijke ingang: off-balancing, polscontrole, een staphouding die breekt, direct naar een klem aan de “slagboom” of een gecontroleerde takedown. Voor zover ik weet draait het in veel scholen om korte ketens: ingaan, controleren, beslissen of je naar de grond gaat of loskomt. Minder open sparren betekent niet minder vaardigheid, maar een andere focus. Je drillt voelbare structuurwissels, soms met atemi-impuls, en test vervolgens de flow tegen weerstand, al is dat niet altijd full live.
Gi En No-Gi
BJJ wisselt tussen gi en no-gi. In gi zijn mouw- en kraaggrepen koning: collar drags, lasso, cross-collar chokes. No-gi draait om hoofd- en armcontrole, wrist control, underhooks en, als je coach het toelaat, diepe leg entanglements zoals saddle/411. Jij kiest frames en entries op basis van wrijving; dat is wel handig om snel te snappen waarom een passinglijn werkt. Jujutsu blijft vaak bij een traditionele gi en benadrukt kuzushi vanuit staand, met klemtechnieken die je direct kunt zetten na de unbalancing. Vraag je trainer waarom die specifieke grip of instap hoort bij die context; het lijkt me dat je zo sneller het verschil tussen sportdoel en controledoel voelt.
Bandensysteem En Progressie
In BJJ ga je meestal van wit naar blauw, paars, bruin, zwart, met strepen. Promoties komen vaak na consistente toepassing in sparring en begrip van posities. In Nederland zie je dat geregeld op een open mat op zondagochtend of na een comp-blok: coach ziet je ronden, geeft feedback, en soms ineens die stripe. Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat mat-uren hier zwaarder wegen dan een theoretische test.
In jujutsu hangt het van de organisatie af: meer kleuren, een duidelijk curriculum, soms kata-onderdelen en toetsmomenten. Je krijgt brede basisstukken vroeg aangeboden: staande controle, klemvarianten, ontsnappingsroutes. Dat maakt progressie voorspelbaar en meetbaar, maar neem het van mij niet aan—kijk vooral hoe er getraind wordt. Wil je meer vrije weerstand of liever gestructureerde ketens? Nou, dat is weer een ander verhaal, maar het stuurt rechtstreeks wat je straks kiest.
Waarom De Naam Ertoe Doet In De Dojo En Op De Mat
In Nederland staat op het rooster soms “jiu-jitsu”, soms “BJJ”, soms “jujutsu”. Dat lijkt semantiek, maar je merkt het verschil zodra je de mat opstapt. Een les “jiu-jitsu” kan een moderne grapplingtraining blijken met veel sparren, maar het kan ook traditionele jujutsu zijn met scenario’s en controle vanaf stand. Eerlijk gezegd heb ik zelf ooit een “jiu-jitsu” proefles gedaan die eindigde in partnerdrills zonder vrije rondes; prima les, maar niet wat ik zocht voor competitievoorbereiding. Het punt is: de naam zet je verwachting. Vraag dus waar de nadruk ligt: sport-BJJ, traditionele jujutsu, of no-gi grappling. Wil je meedoen aan het NK BJJ of de Amsterdam Open? Dan heb je baat bij een school die wekelijks live rondes draait en de wedstrijdregels ademt. Zoek je vooral tools voor een vervelende situatie op straat? Andere accenten.
Doelgericht Trainen
- Sport en competitie: kies BJJ met een duidelijke wedstrijdlijn, regelkennis en live sparring.
- Brede zelfverdediging: een jujutsu-school met goede staande controle en scenario’s kan passend zijn.
- MMA: BJJ no-gi voor grond, gecombineerd met worstelen en striking.
Als ik het me goed herinner, zei mijn coach iets als: train alsof je doel morgen op de mat getest wordt. Dat klinkt streng, maar het werkt. Voor competitie betekent dat posities corren, puntenmanagement en time awareness. Voor zelfverdediging betekent het leren herkennen van afstand, clinch-ingangen en veilig wegkomen. Voor MMA draait het om overgangen: tegen de kooi, takedown-keuzes, en grondposities die stoten toelaten of juist neutraliseren. Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat je in no-gi voor MMA sneller leert schakelen, dat is wel handig wanneer tempo’s omhoog gaan.
Praktische Checklist
- Wordt er gespart en hoe vaak
- Is het curriculum transparant
- Sluit de regelset aan bij jouw doelen
- Coachervaring en competitiebegeleiding
Voor zover ik weet is dit de kortste route om misverstanden te voorkomen. Kijk een les, luister hoe de coach situaties kadert en check of er ronden zijn die jouw doel simuleren: wedstrijdsparren met score, scenario’s vanaf stand, of MMA-voorwaarden met handschoenen. Een transparant curriculum helpt je plannen: wanneer komen takedowns aan bod, hoeveel tijd gaat op in grondposities, hoe vaak worden regels getest? En vraag gewoon naar ervaring: welke toernooien begeleidt de coach, of welke zelfverdedigingstraining is aantoonbaar geoefend met weerstand? Dat klinkt direct, maar beter aan de voorkant helderheid dan drie maanden later pas ontdekken dat het ritme niet past.
Kies de gym die consistent traint wat jij wilt leren. De mat liegt niet. En als een school “jiu-jitsu” zegt maar BJJ traint, prima – als het maar aansluit bij jouw pad. Andersom ook: een traditionele jujutsu-dojo kan precies leveren wat jij zoekt voor context, controle en kalmte onder druk. Maar neem het van mij niet aan; ga kijken, stel vragen en voel hoe het rondje echt voelt, echt waar. Maar dat is weer een ander verhaal.
Waarom De Naam Ertoe Doet In De Dojo En Op De Mat
Loop in Nederland een gemiddelde sportschool binnen en vraag naar jiujitsu, en negen van de tien keer laten ze je de BJJ-mat zien. Klinkt als een detail, maar hoeveel impact heeft dat in je training? Eerlijk gezegd: best veel. Als je bij “jiu-jitsu” verwacht dat je guard, passing en submissions met live sparring krijgt, en je komt terecht in een les met kata, atemi en soms zelfs wapenverdediging, dan zit je in jujutsu (Japans) en niet in BJJ (Braziliaans).
Voor zover ik weet is de lijn ongeveer zo: BJJ stamt via judo (Kano → Maeda → Gracie) en legt de nadruk op grondgevecht, controleposities en wekenlang herhalen van situaties met sparren. Japanse jujutsu is ouder, breder en vaak traditioneler: staande controle, balansbreken, klappen (atemi), soms kata en wapenconcepten. Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat het was op een stage in Utrecht waar een “jiu-jitsu” uur precies zo’n mix had, terwijl de BJJ-les erna direct in guard retention en positional sparring dook.
Het punt is: de naam stuurt wat er in de dojo gebeurt. Dat merk je aan kleine, praktische dingen die je training maken of breken:
- Op het rooster: “BJJ fundamentals” betekent meestal gripfights, guard, passes en veel sparring. “Jujutsu beginners” kan variëren van staande controles tot scenariotraining.
- Coachingtaal: in BJJ hoor je “frames, heuphoek, underhook”; in jujutsu eerder “ontwapenen, afstand, off-balancing”.
- Wedstrijdfocus: BJJ volgt herkenbare puntensystemen voor posities. Jujutsu heeft minder uniforme sportregels en soms demo-gebaseerde toetsen.
- Materiaal: BJJ vraagt een stevige, wedstrijdgeschikte gi (IBJJF-maten, verstevigde kraag). In jujutsu volstaat vaak een traditionele gi; check je organisatie.
- Bandensysteem: BJJ werkt met wit-blauw-paars-bruin-zwart, vaak strepen op matprestaties; jujutsu gebruikt soms meer kleuren met een vast curriculum.
Bij wedstrijden wordt het helemaal duidelijk. Schrijf je je in als “jiu-jitsu” bij een BJJ-toernooi, dan loop je vast. IBJJF, AJP en zelfs kleinere opens hanteren posities en punten (takedown, guard pass, mount, back control) en restricties per band voor leg locks. In jujutsu-circuits verschilt de regelset per bond; als ik het me goed herinner had de ene organisatie zoiets als onderdelen striking-grappling, de andere vooral demonstraties. Nou, dat wil je niet pas aan de tafel ontdekken.
Cultureel zit er ook een verschil. In veel BJJ-gym’s is de aanspreekvorm informeel en draait het om rollen en veel herhalen onder weerstand. In traditionele jujutsu is er vaak meer nadruk op etiquette, groeten en lijnbewustzijn. Dat is wel handig om te weten als je voor het eerst binnenstapt met je hoodie en no-gi short.
Praktisch advies, maar neem het van mij niet aan: vraag vooraf wat “jiu-jitsu” bij die school betekent. Trainen ze guard passing en live sparring, of werken ze ook met kata en wapendefensies? Als je vooral grappling no-gi zoekt voor MMA, zeg dat expliciet. Uiteindelijk bepaalt de naam niet alles, maar hij verklapt net genoeg om de juiste mat voor jouw doelen te kiezen, echt waar.
Veel BJJ-beoefenaars beseffen niet hoe groot de invloed van regels en trainingscultuur is op techniek. Noem het BJJ of jiu-jitsu, zolang je begrijpt wat er wordt getraind kun je doelgericht kiezen. Check de mat, spreek met de coach, en test een proefles. De feiten spreken voor zich.
