Butterfly guard sweeps worden betrouwbaar wanneer je off-balancing, postcontrole en hoek samenbrengt. Deze gids geeft concrete cues, veelgemaakte fouten en slimme overgangen naar X-guard en half butterfly. Praktisch, direct toepasbaar, voor gi en no-gi.
Veel BJJ-beoefenaars beseffen niet hoe systematisch de butterfly guard werkt. Met de juiste hoek, een actieve heup en controle over de post is een sweep geen krachtmeting maar een technische keuze. In dit stuk krijg je praktische handvatten om je butterfly guard sweeps direct betrouwbaarder te maken, in gi en no-gi. Geen franje, wel details die verschil maken.
Kuzushi En Basisprincipes Van Butterfly Guard
De butterfly guard draait om balans verstoren en je tegenstander op je hooks laden. Je zit rechtop, heupen onder zijn knieën, knieën breed, hielen dicht bij je zitvlak. Zoek een underhook of een stevige hoofd- en armcontrole, en houd je hoofd net hoger dan zijn borst. Het punt is: zonder echte kuzushi zijn butterfly guard sweeps vooral trekken en hopen, en dat voelt iedereen in de gym meteen. Eerlijk gezegd heb ik die fout jaren gemaakt, vooral bij randori na een lange les in Utrecht, maar dat is weer een ander verhaal.
- Hoek kiezen: scoot je heup naar één kant zodat je diagonaal werkt. Niet zijwaarts duwen, maar schuin onder hem inlezen, zoiets als 30 tot 45 graden.
- Post controleren: aan de sweepzijde wil je zijn post blokkeren. Dat kan met hoofd- en schouderlijn of door zijn arm kort te vangen; details volgen in het volgende hoofdstuk.
- Timing: eerst voorwaarts laten vallen, dan pas liften met je hook. Lift je te vroeg, dan veert hij terug en ben jij de pineut.
- Follow-up: zodra hij rolt, kom direct omhoog. Heupen naar voren, knieën onder je, en stabiliseren voor side control of knee-cut.
Butterfly Guard Sweeps Voor Beginners
Start rechtop met één underhook en controle aan dezelfde zijde, compact zitten met je hielen dicht. Trek hem eerst een fractie voorwaarts zodat zijn gewicht op jouw binnenste dij landt. Scoot daarna 30 graden naar buiten en houd je elleboog van de underhook dicht tegen zijn ribben; ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat veel beginners hier ruimte weggeven. Lift met je buitenste hook terwijl je hoofd richting mat aan de sweepzijde duikt, borst naar borst. Laat je tenen actief zijn (dorsiflex), dan voelt je hook als een lifter, niet als een schuifmat. Als je partner valt, kom meteen omhoog met je bovenarm onder zijn hoofd voor controle; side control of een directe knee-cut zijn hier dat is wel handig. Voel je weerstand? Pauzeer niet, verander de hoek een klein beetje en trek opnieuw.
Butterfly Guard Off-balancing En Kuzushi
Denk aan micro-schommelingen: klein voor-achter, links-rechts, tot je dat korte moment van “lichtheid” voelt. Drie fasen dus: naar je toe trekken, het gewicht licht maken, pas dan liften. Geen lichtheid? Dan is je angle of hoofdpositie meestal het probleem. Als ik het me goed herinner, leerde ik dit toen mijn coach zei: “neem eerst de borst, daarna de heup.” Trek je eerst bovenlichaam, laat zijn handen reageren, en zodra de post breekt, rol je diagonaal door. Gebruik je hoofd als stuur: hoofd in de richting van de sweep, kin laag, schouder drukt door zijn borstlijn. En voor wie denkt dat dit alleen in gi werkt: nee, ook in no-gi voel je dezelfde beats van kuzushi, maar neem het van mij niet aan—probeer het tijdens de open mat en je merkt het zelf.
Butterfly guard sweeps worden ineens betrouwbaar als je dit ritme vasthoudt. Zo simpel is het.
Controle En Grips Voor Effectieve Sweeps
De juiste grip bepaalt of iemand kan posten. In gi werken mouw- en kraaggrepen sterk, in no-gi zijn polscontrole, elbow control, collar tie en vooral de underhook leidend. Hoofdpositie blijft de onzichtbare grip die alles afmaakt.
- Underhookzijde is sweepzijde wanneer je hoofd onder de kin komt.
- Blok de post met polscontrole of trek de elleboog over je knie.
- Gebruik je buitenarm om de rug te omarmen als je overhook speelt.
Beste Grips Voor Butterfly Guard Sweeps
Gi: mouw aan sweepzijde plus cross-collar voor nekbreuk in posturaal. No-gi: underhook diep, polscontrole aan sweepzijde. Alternatief is twee-on-one voor sterke postcontrole.
In de gi is die mouw + cross-collar combinatie goud. Trek de mouw met je pinklijn naar je heup en zet de cross-collar hoog, knokkels richting nekspieren. Je voelt meteen hoe hun schouders kantelen en hun post verlamt. Als ik het me goed herinner, leerde ik erbij om mijn elleboog dicht tegen mijn ribben te houden zodat ze de mouw niet kunnen terugtrekken.
No-gi vraagt om lichaamsverbinding: diepe underhook (schouder voorbij de oksellijn), borst tegen borst, hoofd onder de kin. Combineer dat met polscontrole aan sweepzijde of een strakke two-on-one. Die two-on-one is dat je hun pols vastklemt met beide handen, elleboog over je knie trekt en hun schouderlijn “openbreekt”. Dat is wel handig tijdens randori op donderdag als iedereen glibberig is en grips sneller breken.
No-gi Butterfly Sweeps Zonder Grips
Zonder duidelijke handgrips kun je hoofd- en schouderdruk gebruiken. Plak je hoofd aan de borst, klem met je bovenarm aan zijn triceps en sweep diagonaal. Je hoofd fungeert als derde hand.
Het punt is: als je hoofd onder de kin kruipt en je kruin omhoog duwt, stuur je hun ruggengraat. Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat het was tijdens een seminar dat ik leerde om mijn oor op hun borst te leggen, schouder in de triceps te “kammen” en mijn buitenste hook te liften terwijl ik de knie naar buiten flare. Geen handen nodig, alleen frame en richting. Eerlijk gezegd voelt het in het begin gek, maar zodra je hun post met schouderdruk wegneemt, vallen butterfly guard sweeps bijna vanzelf. Als ze toch een hand naar de mat krijgen, wissel je naar een body lock op de heup en ga je door met dezelfde hoek.
Arm Drag Naar Butterfly Sweep
Trek de arm diagonaal over je navel, scoot naar de ruglijn en plaats meteen je buitenste hook onder zijn dij. Als de rug niet direct open gaat, sweep over de arm-drag zijde omdat de post weg is.
Voor de details: trek de mouw/pols niet recht naar je toe maar schuin naar je heupzak, heupen mee-scooten, borst volgt de triceps. Laat geen ruimte terugkomen; je buitenarm “omhelst” hun rug of pakt de heup zodat ze niet kunnen terugdraaien. Daarna komt de lift: buitenste hook onder de dij, binnenste knie knijpt, hoofd laag aan de borst en sturen naar voren-diagonaal. Als ze hun arm terugrukken en een whizzer steken, schakel je soepel naar overhook control en blijf je dezelfde sweephoek jagen. Voor zover ik weet past dit mooi in de kernvarianten die we allemaal trainen op open mat, maar dat is weer een ander verhaal.
Kernvarianten Die Altijd Werken
Zie deze butterfly guard sweeps als een compact systeem. Vier ingangen, één logica: je wint de hoek, timet de heuplift en bepaalt waar de post verdwijnt. Eerlijk gezegd heb ik meer wedstrijden gewonnen door dit kleine repertoire strak te houden dan door twintig losse trucjes. Het punt is: je schakelt tussen varianten op basis van zijn reactie, niet op gevoel alleen.
- Underhook sweep: hoofd onder de kin, polscontrole aan sweepzijde, heuplift met je binnenste hook en een kniedrop naar voren-diagonaal. Denk aan je knie die richting zijn pinklijn valt, niet recht zijwaarts. Als ik het me goed herinner was mijn grootste fout ooit dat ik omhoog tilde in plaats van diagonaal te schuiven.
- Overhook sweep: sluit zijn schouder door je overhook te “verzegelen”, trek zijn elleboog hoog alsof je een rits dichttrekt, en sweep naar de overhookzijde. De hoek komt uit je heupen: scoot iets zijwaarts, dan pas liften. Je buitenarm kan om de rug om zijn rotatie te breken.
- Shoulder-crunch: vouw zijn arm naar je borst, hecht je onderarm tegen zijn biceps en trek hem voorwaarts. Lift met een diepe hook onder zijn dij en laat je knieën bij elkaar komen om zijn romp te vouwen. Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat de beste timing is precies wanneer hij terugdrukt na jouw eerste pull.
Waarom werkt dit zo goed? Omdat elke variant dezelfde kernmechanica bewaart: kuzushi naar voren-diagonaal, heuplift en een gecontroleerde kniedrop. Mis je één van die drie, dan krijg je alleen frictie. Wissel dus snel: pummelt hij jouw underhook weg, ga meteen naar de overhook. Post hij wijd met de hand, trek naar shoulder-crunch en zet je kniedrop dieper. En nou, kleine tip uit de matpraktijk: tel in je hoofd “één-twee” voor de lift; dat houdt je timing compact.
Butterfly Guard To X-guard Overgang
Als je tegenstander knielt of je hook ontwijkt, thread je binnenste been naar zijn binnenkant en stap naar X-guard. Denk: heup onder zijn heuplijn, voeten kruisen achter zijn knie en je bovenste hand aan de enkel. Dat is wel handig voor direct gewicht op zijn hiel. Van daar kun je kiezen:
- Waiter sweep: trek de enkel naar je borst, til met je onderste voet onder zijn kuit en rol hem over zijn tenen. Hou je hoofd dicht bij zijn scheen voor stabiliteit.
- Technische opstand: blijf zijn enkel vasthouden, kom op je hand en voet, en sta op in een boog. In ons geval werkt het beter als je eerst zijn hiel “parkeert” op je heup voordat je opstaat.
Als hij begint te draaien om zijn knie te vrijwaren, wissel je de X-lines: buitenvoet dieper, binnenvoet naar de heup, en je hebt opnieuw een sweepvenster, zoiets als een tweede kans.
Half Butterfly Naar Sweep Opties
Met één hook in blijft de logica hetzelfde. Vroege underhook, hoofd laag tegen de borst, en wachten tot hij net te veel naar voren duwt. Dan komt je heuplift met kniedrop aan. Geen druk? Schakel naar knee-lever door je buitenknie achter zijn scheen te haken. Veel topdruk? Duik naar deep half en rol hem over de “foutenkant”. Voor zover ik weet is de fout hier dat je te lang in het midden blijft hangen; kies snel richting, dan komt de omkeer, echt waar. Maar neem het van mij niet aan, test het morgen op de open mat en voel het verschil.
Gameplans Tegen Verschillende Tegenstanders
Verschillende lichamen en stijlen vragen om kleine aanpassingen. Het plan blijft gelijk, maar je timing en hoek veranderen. Vroeg de binnenlijnen claimen en de hoofdhoogte winnen bepaalt of je butterfly guard sweeps echt plakken, eerlijk gezegd.
- Tegen lange tegenstanders: naar binnen scooten en hun knieën “breken” met brede knieën.
- Tegen korte krachtige spelers: eerst zijwaartse hoek maken, dan pas liften.
- Tegen worstelaars: nekcontrole met collar tie en de binnenste ellebooglijn winnen.
Waarom? Omdat jouw haak en heup pas werken als hun post en balans al verplaatst zijn. Dat is bij iedereen hetzelfde, alleen de route ernaartoe verschilt per type.
Butterfly Guard Sweep Tegen Zwaardere Tegenstanders
Ga niet recht omhoog. Trek ze eerst over hun tenen, scoot een halve heup naar de zijkant en gebruik je hook als hefboom, niet als lift. Het punt is: je verplaatst hun zwaartepunt over de voorste teen, blokkeert de dichtstbijzijnde post, en stuurt in een boog van ongeveer 30–45 graden. Als ik het me goed herinner, hielp het mij om de schouderlijn te “vouwen”: borst tegen hun biceps, elleboog dicht aan je ribben, en de pols knikken naar binnen. Dat is wel handig tegen iemand die twintig kilo zwaarder is, want je forceert geen gewicht; je herverdeelt het.
Stuur in een boog, niet omhoog. Je hook draait, je tilt niet.
Concreet: collar tie aan de nek of hoofd onder de kin, andere hand aan de mouw of armpalm, je buitenste voet plant je breed. Scoot zijwaarts, knieën open, en “stuur” met je buitenste knie richting hun heup terwijl je hook onder de hamstring rolt. Tegelijk trek je hun elleboog over je knie zodat de dichtstbijzijnde hand niet kan posten. Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat de grootste fout hier is te laat met de post-blokkade; zware tegenstanders landen dan op hun hand en resetten. Maar neem het van mij niet aan, test het morgen in sparren.
Posture Counteren In Butterfly Guard
Een sterke posture is het begin van elke goede verdediging, dus breek die meteen. Hoofd onder de kin, ruggengraat lang, en trek zijn elleboog over je knie terwijl je met je scheen zijn knieën opent. Voor zover ik weet maakt dat één lijn kwetsbaar: of hij post met de hand, of hij verliest hoofdhoogte. Leunt hij achterover? Schakel direct naar arm drag of maak een technische opstand naar single-leg. In ons team doen we dan één stap buitenom, enkel grijpen, en doorlopen naar de rand van de mat, maar dat is weer een ander verhaal.
Tegen worstelaars werkt een stevige collar tie met binnenste ellebooglijn winnen extra goed, omdat je zijn nek laat “knikken” en zijn heupen volgt. Tegen korte, explosieve spelers eerst buitenhoek pakken en pas liften als je voelt dat de heupen licht worden. Nou, dat vraagt wat gevoel, maar de drills in het volgende stuk helpen je die timing scherp te krijgen, echt waar.
Fouten Oplossen Drills En Progressie
Kleine details doen het werk. Structureer je training met gerichte drills zodat de sweep automatisch komt wanneer de post wegvalt.
Het punt is: je butterfly guard sweeps vallen of staan met drie dingen die samenkomen: hoek, timing en postcontrole. Als ik het me goed herinner begon dit voor mij pas te klikken toen ik mijn heupen één handbreed dichter bij de knieën van mijn partner scootte en mijn knieën actief naar buiten hield. Dat verandert alles voor je hooks. Eerlijk gezegd is het vaak geen krachtprobleem maar een leesprobleem: je moet micro-reacties voelen, zoals het moment dat iemands wijsvingers de mat zoeken.
Meest Gemaakte Fouten Bij Butterfly Sweeps
Deze vier zie ik elke open mat in Utrecht terug, bij wit maar ook bij paars. Het klinkt basic, maar ze slurpen direct je hefboom weg:
- Te ver achterover leunen waardoor je hooks leeg zijn.
- Geen postcontrole waardoor de tegenstander zijn hand redt.
- Straight-line liften in plaats van diagonaal sturen.
- Niet meteen opkomen na de sweep waardoor je positie verliest.
Corrigeer dit met simpele cues: neus boven je navel houden, eerst de post doden en pas dan je hook laden, en sturen in een boog richting de schouderlijn, niet omhoog. Na de omkanteling: nu op je elleboog-hand-knie naar boven, anders veert je partner terug.
“Eerst post doden, dan pas liften.”
Ik ben er niet 100% zeker van maar ik denk dat 80% van de gemiste sweeps terug te voeren is op het vergeten van die ene regel.
Drills Die Snel Resultaat Geven
- Kuzushi-cycli van 30 seconden met zacht trekken duwen zonder sweep, puur balans lezen.
- Post-weg drill waarin je partner steeds met één hand post en jij die hand ontneemt voor de sweep.
- Butterfly naar X-guard ingang herhalen met gecontroleerde waiter-afmaak.
Voor de kuzushi-cycli: zet een timer op 30 seconden, licht contact, één speler “zweeft” en de ander zoekt enkel de breuklijn van de basis. Geen afmaak; voel de spanning in de heupen en tel hardop hoeveel keren de schouderlijn verschuift. Dat is wel handig voor feedback. Bij de post-weg drill wisselt je partner het post-hand signaal elke herhaling. Jij reageert met ofwel sleeve- of polsbeet en een korte schouderknik om de hand te verplaatsen, direct gevolgd door de hoek-sweep. Tussen de reps wisselen, 10 herhalingen per kant.
De butterfly naar X-guard reeks: start met een halve sweepintentie, laat ze terugposten en schakel door onder de heup naar X, eindig met een gecontroleerde waiter. Focus hier op heuphogte en knieflair. Voor zover ik weet werkt het zelfs no-gi als je je kuit achter de hamstring “haakt”, maar dat is weer een ander verhaal.
Progressie En Rondes Plannen
Begin met positiesparren vanaf zittend butterfly, 60 procent weerstand. Verhoog wekelijks de weerstand en beperk je set aan varianten om beslissingsstress te verlagen. Log elke sessie welke post je neutraliseerde en hoe.
Concreet schema dat wij draaien: week 1 drie blokken van 3 minuten, alleen diagonale sweep links; week 2 idem rechts; week 3 vrij combineren, maar maximaal twee ingangen. Meet je succesratio per ronde (bijv. 2 sweeps per minuut is ambitieus maar haalbaar bij 60%).
Hoe weet je of je op schema ligt? Hou een simpele teller bij: pogingen, sweeps, directe opkomst. Zakt je opkomst-percentage onder 70%, plan een aparte 5-minuten ronde met alleen “opkomen na sweep”. In ons geval hielp het ook om partners te rouleren: één lichtere voor timing, één zwaardere voor hoekdiscipline. Zo simpel is het.
Wie butterfly guard sweeps ziet als een reeks vaste principes in plaats van losse trucjes, scoort consistenter. Denk aan vroege off-balancing, controle over de post en een duidelijke richting. Werk met doelgerichte drills en maak slimme overgangen als de sweep stokt. Simpel gezegd, je tilt niet alleen met je benen maar met timing, hoek en informatie. De feiten spreken voor zich.
